Na początku października 2020 roku do Muzeum Narodowego w Poznaniu powrócił obraz Michała Gorstkina-Wywiórskiego „Chata w śniegu".

Jest to kolejna polska strata wojenna, która wróciła do macierzystych zbiorów. Resort kultury nie ustaje w działaniach zmierzających do odnalezienia i odzyskania jak największej liczby dzieł sztuki zaginionych w wyniku II wojny światowej. W ostatnich 5 latach udało się odzyskać ponad 500 obiektów będących polskimi stratami wojennymi, a w toku jest obecnie 90 spraw restytucyjnych w 10 krajach na świecie. Jednak – jak pokazuje przykład obrazu Michała Gorstkina-Wywiórskiego – wiele dzieł zaginionych w skutek działań wojennych nie zostało wywiezionych za granicę i odnajdują się one na terenie kraju.

Dzieło Wywiórskiego „Chata w śniegu" pojawiło się na aukcji w maju 2019 roku i zostało zidentyfikowane przez pracowników Wydziału Restytucji Dóbr Kultury Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dzięki współpracy z organami ścigania – Komendą Wojewódzką Policji w Gdańsku i Prokuraturą Rejonową w Sopocie – udało się na czas zabezpieczyć obiekt i zwrócić go Muzeum Narodowemu w Poznaniu. Eksperci z Muzeum Narodowego w Gdańsku oraz Muzeum Narodowego w Poznaniu potwierdzili autentyczność obrazu i jego przynależność do zbiorów poznańskich.

Obraz Michała Gorstkina-Wywiórskiego podarowany został do zbiorów Muzeum Wielkopolskiego przez ks. Szczęsnego Dettloffa, profesora historii sztuki Uniwersytetu Poznańskiego oraz Władysława Marcinkowskiego, artystę rzeźbiarza, członka Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Poznaniu. Obiekt ten został wpisany do księgi nabytków Muzeum w dniu 28 marca 1925 r. pod numerem 72. Cyfra ta jest częścią numeru inwentarzowego Muzeum Wielkopolskiego zachowanego na odwrocie krosna, który to numer był kluczową informacją potwierdzającą muzealne pochodzenie dzieła. Obraz „Chata w śniegu" odnotowany został również w przedwojennych księgach inwentarzowych i publikacjach Muzeum. Z tych źródeł wiemy także, że przed wojną dzieło było eksponowane w Galerii Obrazów na pierwszym piętrze budynku Muzeum w sali nr 12. W listopadzie 1939 roku obiekt został wypożyczony przez Niemców do Żydowa pod Kaliszem, gdzie znajdowała się niemiecka jednostka wojskowa i skąd już nie powrócił. Powojenna inwentaryzacja potwierdziła brak obrazu w zbiorach. Obiekt znajdował się w bazie strat wojennych prowadzonej przez Wydział Restytucji Dóbr Kultury MKiDN.

Michał Gorstkin-Wywiórski (1861–1926) studiował w Akademii Monachijskiej u Karla Rauppa i Nikolausa Gysisa oraz w prywatnych pracowniach Józefa Brandta i Alfreda Wierusza-Kowalskiego. Debiutował w 1884 roku na wystawie w krakowskim TPSP. Współpracował z Wojciechem Kossakiem i Juliana Fałatem przy panoramie „Berezyna" (1895–1896), z Janem Styką przy panoramie „Bitwa pod Sybinem" (1897), w 1900 roku wspólnie z Kossakiem pojechał do Hiszpanii i Egiptu, aby wykonać szkice plenerowe do panoram „Somosierra" (niezrealizowana) i „Bitwa pod piramidami" (1901). Wiele podróżował: Polesie, Litwa, wyspa Sylt, Włochy, Hiszpania, Egipt, Norwegia i Szwecja, wybrzeża Bałtyku i Morza Północnego, Karpaty, Holandia, Krym i Kaukaz. We wczesnej fazie twórczości pod wpływem Brandta i Wierusza-Kowalskiego malował głównie sceny myśliwskie i rodzajowe, z czasem naczelnym tematem jego malarstwa stał się pejzaż, ze szczególnym uwzględnieniem efektów luministycznych.