Jedna z najcenniejszych strat wojennych – gotycki ołtarz Pietas Domini - jest już w Polsce. To efekt intensywnych działań podejmowanych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Szczęśliwy powrót ołtarza z Berlina do swego pierwotnego miejsca, czyli Bazyliki Mariackiej w Gdańsku nastąpił po 78 latach.

Kilkuletnie starania MKiDN o zwrot ołtarza

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego od kilku lat prowadziło starania o zwrot ołtarza, wynikające z realizacji zadań resortu dotyczących poszukiwań i restytucji dóbr kultury utraconych w wyniku II wojny światowej. Asumptem do podjęcia działań była publikacja Irene Geismeier pt.: Dokumentation des Fremdbesitzes. Verzeichnis der in der Galerie eingelagerten Bilder unbekannter Herkunft, w której zamieszczona została proweniencja ołtarza Pietas Domini przechowywanego w berlińskiej Gemäldegalerie. Ministerstwo Kultury przeprowadziło wówczas własne, dodatkowe obszerne kwerendy archiwalne i biblioteczne, które miały na celu udokumentowanie gdańskiej proweniencji dzieła. Na podstawie obszernego materiału przygotowany został wniosek restytucyjny, oficjalnie przesłany do Unii Kościołów Ewangelickich w Niemczech.

Po kilkuletniej wymianie korespondencji i negocjacjach z MKiDN Kościół Ewangelicki podjął ostatecznie decyzję o zwrocie ołtarza bezpośrednio do parafii Bazyliki Mariackiej w Gdańsku, w duchu ekumenicznego porozumienia między kościołami i pojednania między narodami. Finalne umowy i działania odbywały się już między obu kościołami.

Powrót tego niezwykłego dzieła sztuki jest dla Polski ważnym wydarzeniem. Nadrzędnym celem w restytucji polskich strat wojennych jest powrót utraconych zabytków do kraju, dlatego też MKiDN dokłada wszelkich starań i wykorzystuje wszystkie możliwe środki, by ten cel konsekwentnie realizować. 

Ołtarz Pietas Domini

Ołtarz Pietas Domini bractwa św. Jerzego z Bazyliki Mariackiej w Gdańsku składa się z dwóch części retabulum i predelli i jest datowany na lata 30. XV w. Retabulum ołtarza było w ostatnich latach eksponowane w Gemäldegalerie w Berlinie, w dziale późnośredniowiecznego malarstwa niderlandzkiego i niemieckiego. Predella ołtarza natomiast wypożyczona została do kościoła św. Jana w Berlinie-Moabit.